Tham vọng về mặt trăng của Nga đã sụp đổ như thế nào

Vụ tai nạn tàu vũ trụ Luna-25 của Nga trên bề mặt Mặt trăng vào ngày 19/8 đánh dấu nỗ lực không thành công mới nhất của cơ quan vũ trụ Roscosmos nhằm khám phá không gian liên hành tinh. 

Lắp đặt trạm tự động Luna-25 tại nơi làm việc tại Sân bay vũ trụ Vostochny.Trung tâm vũ trụ Vostochny

Trong khi nguyên nhân của vụ tai nạn vẫn đang được điều tra, rõ ràng là nó xảy ra do một loạt vấn đề đang ảnh hưởng đến chương trình không gian của Nga: thiếu kinh phí và nhân viên kỹ thuật, phụ thuộc vào lợi ích chính trị của nhà nước và tính dễ bị tổn thương. trước các biện pháp trừng phạt của phương Tây trong việc mua sắm các linh kiện điện tử quan trọng.

Phóng tàu thăm dò nghiên cứu lên Mặt trăng là mục tiêu của các nhà khoa học Nga từ những năm 90. Sứ mệnh liên hành tinh đầu tiên của nhà nước Nga hiện đại, Mars-96, đã thất bại vào năm 1996. Kết quả là, các tổ chức khoa học quyết định tiết chế tham vọng của họ và thực hiện một mục tiêu có vẻ dễ dàng hơn – hạ cánh một tàu thăm dò lên Mặt trăng.

Vào thời điểm đó, chương trình không gian của Nga ở tình thế khác so với ngày nay. Mặc dù ngành này bị thiếu vốn trầm trọng nhưng nó lại có những nhân sự có chuyên môn cao, những người ở thời Xô Viết đã tổ chức thành công các sứ mệnh nghiên cứu tới Sao Kim. Liên Xô kém may mắn hơn khi đến được Sao Hỏa, nhưng điều này là do sự thiếu hoàn hảo của thiết bị điện tử Liên Xô chứ không phải do thiếu tính chuyên nghiệp.

Nguồn tài chính cho dự án chỉ trở nên ổn định vào năm 2005, khi Roscosmos đưa nó vào Chương trình Không gian Liên bang giai đoạn 2005-2015. Sau đó, dự án đã phải sửa đổi nhiều lần, chủ yếu là do thiếu kinh phí.

Vào những năm 2000, chương trình không gian gặp phải một cuộc khủng hoảng tài chính và trong ngành luôn có sự cạnh tranh về tiền bạc giữa các dự án khác nhau. Những người ủng hộ họ được mệnh danh là “Người sao Hỏa” - những người muốn nghiên cứu về sao Hỏa; “Những kẻ mất trí” — những người ưu tiên Mặt trăng; và "Các nhà vật lý thiên văn" - những người muốn thăm dò sâu hơn vào không gian sâu thẳm. Ưu tiên cho các dự án nhận được sự hỗ trợ của các đối tác quốc tế hoặc hứa hẹn những khám phá đầy tham vọng. 

Phần lớn phụ thuộc vào thẩm quyền của những người vận động hành lang chủ chốt trong mỗi cuộc thuyết phục. Lúc đầu, các nhà Vật lý thiên văn đã thắng và họ có thể nhận được tiền cho dự án kính viễn vọng không gian tích hợp phối hợp với Cơ quan Vũ trụ Châu Âu. 

Khi nói đến việc khám phá hệ mặt trời, Roscosmos vẫn quan tâm đến Sao Hỏa, vì vậy dự án Phobos-Grunt được ưu tiên hơn. Sứ mệnh hứa hẹn một thành tựu đầy tham vọng hơn: thu hồi đất từ ​​mặt trăng lớn nhất sao Hỏa, Phobos. The Moon luôn nằm ngoài lợi ích của nhà nước và do đó được tài trợ trên cơ sở dư thừa. 

Triển vọng cho một sứ mệnh lên Mặt trăng tăng lên vào năm 2011, khi kính viễn vọng không gian Spektr-R được phóng vào mùa hè, làm hài lòng các nhà vật lý thiên văn. 

Nhưng tàu Phobos-Grunt đã gặp trục trặc cơ học vào mùa đông năm đó, bị vỡ khi quay trở lại bầu khí quyển Trái đất. Kế hoạch chế tạo tàu mặt trăng dựa trên thiết kế của Phobos-Grunt. Sự thất bại của nó buộc các kỹ sư phải quay lại bàn vẽ. Cũng vào thời điểm đó, bản thân ngành công nghiệp vũ trụ đang thay đổi đáng kể; các nhà khoa học giàu kinh nghiệm đã ra đi và các chuyên gia trẻ hơn đến thay thế họ. Họ cần những dự án mới đầy tham vọng với mức độ rủi ro cao để tích lũy kinh nghiệm và uy tín.

Một số yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chương trình Luna cùng một lúc. Một trong những vụ việc quan trọng nhất là việc Nga chiếm giữ Crimea vào năm 2014, dẫn đến các lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm ngăn chặn việc xuất khẩu linh kiện điện tử công nghệ cao sang Nga. 

Nhiều bộ phận điện tử quan trọng phải được tân trang lại hoặc mua từ các nhà cung cấp mới. Một trong những thiết bị này - bộ quán tính điều hướng Bius-L - không thể nhập khẩu được nữa nên phải sản xuất trong nước. Sự thành công của Luna-25 phụ thuộc vào chức năng phù hợp của nó khi nó bị rơi.

Khó khăn thứ hai lại được tạo ra bởi sự cạnh tranh giữa người sao Hỏa và các nhà vật lý thiên văn. Mặc dù nguồn tài trợ cho nghiên cứu không gian ở Nga đã được cải thiện trong những năm 2010, nhưng các nhiệm vụ vẫn phải cạnh tranh về nhân lực kỹ thuật. Hiệp hội Lavochkin thuộc sở hữu nhà nước thống trị việc sản xuất các bộ phận cho chương trình không gian. Tuy nhiên, năng lực sản xuất của nó bị phân chia giữa việc sản xuất các bộ phận cho vệ tinh theo dõi thời tiết và các chương trình sứ mệnh sao Hỏa và kính viễn vọng không gian. Vì những nhiệm vụ này được ưu tiên cao hơn nên công việc trên Lunar-25 bị trì hoãn.

Cuối cùng, vào năm 2019, Hiệp hội Lavochkin đã hoàn thành vai trò của mình trong các dự án này, dành nhiều thời gian hơn cho chương trình mặt trăng. Những lần trì hoãn và trì hoãn phóng mới nhất, đầu tiên là đến năm 2022 và sau đó là đến năm 2023, một lần nữa có liên quan đến các đơn vị điều khiển thay thế nhập khẩu. Những thứ này sẽ kiểm soát vị trí của tàu vũ trụ, xác định tốc độ và khoảng cách của nó tới bề mặt Mặt trăng.

Vào ngày 11 tháng 8 năm 2023, Luna-25 cuối cùng đã được phóng từ Sân bay vũ trụ Vostochny ở Viễn Đông của Nga. Một tháng trước đó, Ấn Độ đã phóng phương tiện mặt trăng Chandrayaan 3, dự kiến ​​sẽ hạ cánh tương đối gần với phương tiện của Nga. Một cuộc đua bất thành văn diễn ra giữa hai cuộc thăm dò. Ấn Độ đã có khởi đầu thuận lợi, nhưng tàu của họ đang di chuyển theo một quỹ đạo thận trọng hơn. T

heo kế hoạch, Chandrayaan 3 dự kiến ​​sẽ hạ cánh muộn hơn tàu vũ trụ của Nga hai ngày, vào ngày 23/8.

Cuối cùng, Luna-25 đã có thể đến gần Mặt Trăng hơn Chandrayaan 3, nhưng vào thời điểm đó các chuyên gia Nga đã nhận thấy “những dấu hiệu đáng báo động”.

Đã xảy ra lỗi trong lần điều chỉnh đầu tiên quỹ đạo của tàu tới Mặt trăng, khiến động cơ phải được khởi động lại. Rõ ràng là chuyến bay của Luna-25 đã không diễn ra theo kế hoạch, mặc dù điều này không được báo cáo chính thức. Khi nó bắt đầu quay quanh Mặt trăng, không có gì ngăn cản các nhà khoa học rời khỏi thiết bị trong vài ngày, thậm chí vài tháng, để họ có thể nghiên cứu những thiếu sót của nó và cố gắng khắc phục chúng. Luna-25 dự kiến ​​​​sẽ hoạt động trên Mặt trăng tới một năm, vì vậy trạm có thể vẫn ở trên quỹ đạo trong thời gian dài trong trường hợp gặp trục trặc. Nhưng nếu điều đó xảy ra, Ấn Độ đã đánh bại Nga trong cuộc đua trở thành quốc gia đầu tiên chinh phục vùng cực của Mặt Trăng. 

Ngoài ra, vào ngày 22/8, nước Nga kỷ niệm Ngày Quốc kỳ. Lá cờ của Nga đã được treo trên tàu Luna-25 trước khi nó được phóng - có lẽ Roscosmos muốn ra mắt bức ảnh lá cờ Nga được cắm trên Mặt trăng để đánh dấu ngày lễ.

Hoạt động cuối cùng trước khi hạ cánh của Luna-25 bao gồm việc đi vào quỹ đạo trước khi hạ cánh trên Mặt trăng với độ cao từ 18 đến 100 km. Khi khởi động động cơ, nó mất nhiều thời gian hơn dự kiến ​​gấp rưỡi. Do đó, góc quỹ đạo bị hạ xuống đến mức giao nhau với bề mặt và thiết bị bị rơi ở phía xa của Mặt trăng.

Hậu quả của vụ tai nạn có thể biểu hiện chủ yếu ở việc cắt giảm kinh phí cho các dự án khoa học trong không gian trong tương lai khi Roscosmos soạn thảo Chương trình Vũ trụ Liên bang mới cho giai đoạn 2025-2034. Chính xác hơn, tai nạn này và thiệt hại mà nó gây ra cho uy tín của nhà nước trong lĩnh vực này có thể trở thành lý do thuận tiện để giảm ngân sách nghiên cứu vào thời điểm mà mọi ưu tiên của nhà nước đều hướng đến nhu cầu của Bộ Quốc phòng. 

Nghiên cứu khoa học và thám hiểm mặt trăng quá xa lạ với lợi ích của chính phủ Nga hiện tại đến nỗi các nhà khoa học và quan chức tại Roscosmos sẽ phải làm việc chăm chỉ để thuyết phục các quan chức cấp cho họ nguồn tài trợ cần thiết để tiếp tục. 

Sứ mệnh tiếp theo của Nga lên Mặt trăng, Luna-26, dự kiến ​​sẽ được phóng không sớm hơn năm 2027 và Luna-27 không sớm hơn năm 2028. Nhưng những ngày này có thể thay đổi tùy thuộc vào các sự kiện ở tiền tuyến, tình hình kinh tế trong nước và tình hình kinh tế trong nước. sự ổn định quyền lực của Điện Kremlin.

Quan điểm thể hiện trong các bài quan điểm không nhất thiết phản ánh quan điểm của Thời báo Moscow.