Putin – nguyên nhân chính khiến Trump cày xới lại Trung Đông

Việc cả bốn “cường quốc Trung Đông” đều nằm trong tầm ảnh hưởng của Nga, mà trong đó có tới ba đồng minh chiến lược của Mỹ, là hết sức bất lợi.

Từ khi lên nắm quyền cho đến nay, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã liên tục có lối hành xử khác biệt so với người tiền nhiệm về các vấn đề tại Trung Đông, mà hệ quả là làm cho “thùng thuốc súng Trung Đông” lúc nào cũng như sắp nổ tung.

Từ kích hoạt xung đột qua việc công nhận Jerusalem là Thủ đô Israel hay từ bỏ Thoả thuận hạt nhân Iran, đến hành động quân sự thể hiện uy lực Mỹ qua việc tấn công quân sự Syria… Trung Đông đã ngày một nóng hơn sau mỗi hành động của Trump.

Mục đích cho những hành động của Tổng thống Trump được nhìn nhận là nhằm sửa sai cho chiến lược xoay trục không thành của Tổng thống Obama, mà khiến Mỹ mất dần chỗ đứng tại vùng đất “giàu tài nguyên nhiều khói lửa” này.

Tuy nhiên, theo giới phân tích thì nguyên nhân của mọi nguyên nhân khiến vị tổng thống doanh nhân sôi sục với Trung Đông chính là việc “yếu tố Nga” ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn tại vùng đất nóng sau các nước đi của Tổng thống Putin.

Tổng thống Putin đã dần tạo ưu thế cho Nga ngay tại Trung Đông – nơi Mỹ có nhiều lợi thế

Phải chấp nhận một thực tế là, nếu xét về lực thì hiện nay Nga chưa thể vượt Mỹ tại vùng đất Trung Đông. Bởi hơn 1/4 thế kỷ thời hậu Chiến tranh Lạnh, Washington đã làm mưa làm gió tại vùng đất “nhiều tài nguyên, lắm xung đột” này.

Lợi ích Mỹ, sức mạnh Mỹ, giá trị Mỹ đã được sử dụng để xoá bỏ đi nhiều quân cờ, tạo ra nhiều ván cờ mới tại khu vực, qua đó nhiều quan hệ đồng mình, đối tác của Mỹ đã được xác lập, từ đó tạo lợi thế gần như tuyệt đối cho Mỹ tại vùng đất nóng.

Do vậy, với thực lực hiện tại, Moscow chỉ có thể làm mất vai trò của Washington tại địa bàn chiến lược này bằng việc tạo ưu thế cho mình và Tổng thống Putin đã làm được điều đó qua những nước đi của mình.

Có thể thấy rằng, dù có nhiều đồng minh chiến lược tại Trung Đông, song Mỹ lại khó có thể cắm rễ tại đây nếu thiếu vắng lợi ích Mỹ, sức mạnh Mỹ, thể hiện qua bộ đôi công cụ “củ cà rốt Mỹ và cây gậy Washington”.

Trong khi đó Nga lại hoàn toàn có thể, ngay cả khi Moscow không có đồng minh hay đối tác chiến lược tại Trung Đông, Căn nguyên sự khác biệt nằm ở nguyên tắc nền tảng vận hành của hệ thống chính trị.

Nguyên tắc tự do – dân chủ truyền thống phương Tây mà Mỹ là trung tâm, được xây dựng dựa trên nền tảng Nhân Quyền, khiến cho nó mang tính phổ quát trên toàn thế giới, xóa nhòa đi tính đặc thù được hình thành bởi những yếu tố tự nhiên, xã hội khác.

Nguyên tắc này đối lập, thậm chí đối nghịch với rất nguyên tắc vận hành hệ thống chính trị của hầu hết các quốc gia Hồi giáo – chiếm đa số tại Trung Đông – trong đó có ảnh hưởng của giáo luật đối với pháp luật trong điều hành và quản lý đất nước.

Đây là một rào cản mang tính mặc định không thể xóa nhòa giữa Mỹ và các đồng minh Hồi giáo tại Trung Đông. Và đây cũng chính là lý do Mỹ phải liên tục xác lập lại những chuẩn mực cho niềm tin với đồng minh, đối tác.

Trong khi đó, nguyên tắc nền tảng vận hành hệ thống chính trị tại nước Nga dưới thời chính quyền Putin được xây dựng trên nền tảng Dân Quyền. Điều này đảm bảo sự kết hợp giữa nguyên lý chung với yếu tố đặc thù của từng quốc gia, dân tộc.

Như vậy, ngay trong nguyên tắc nền tảng vận hành của hệ thống chính trị giữa Nga và các đồng minh, đối tác của Mỹ tại vùng đất nóng đã không có những rào cản mang tính mặc định, cả hữu hình và vô hình.

Trong khi Nga chỉ cần khẳng định niềm tin với đối tác, đồng minh của Mỹ, thì Mỹ thì phải liên tục thay đổi tỷ lệ giữa tương đồng và khác biệt trong nguyên tắc nền tảng hình thành và vận hành của hệ thống chính trị quốc gia, để xác lập niềm tin.

Và người Mỹ phải thực hiện điều đó thông qua những cam kết, thỏa thuận mà lợi ích – cả lợi ích kinh tế lẫn lợi ích chính trị – được xem là yếu tố quan trọng tạo ra niềm tin cho đối tác, đồng minh trước những đổi thay từ nước Mỹ.

Nghĩa là niềm tin của Mỹ với đối tác, đồng minh tại Trung Đông được xác lập qua việc Washington đáp ứng những mong đợi của họ. Và điều đó lý giải tãi sao khi lợi ích Mỹ giảm thì quan hệ với đồng minh, đối tác ngay lập tức nhạt nhoà.

Đây chính là điều kiện tốt nhất cho Moscow chuyển hoá lợi thế để rồi từ đó chiếm ưu thế trước đối thủ ngay tại địa bàn chiến lược của Washington và các nước cờ của Tổng thống Putin tại Trung Đông đã hiện thực hoá được điều đó.

Khi Mỹ và NATO có biểu hiện lệch pha với Thổ Nhĩ Kỳ, Tổng thống Putin đã nhanh chóng chấp nhận hành động “chạy lại” của Tổng thống Erdogan sau “khủng hoảng 17 giây”, biến quan hệ Moscow – Ankara trở nên mật thiết hơn bao giờ hết.

Thật khó tin khi một thành viên NATO lại là nơi Moscow mở đột phá khẩu nhằm phá vòng vây cấm vận của phương Tây bao quanh nước Nga và đứng cùng một chiến tuyến trong cuộc chiến Syria – nơi Mỹ chọn điều chỉnh chiến lược tại Trung Đông.

Khi Mỹ thực hiện việc “hồi tố” với Ả-Rập Saudi về trách nhiệm của Riyadh trong vụ khủng bố 11/9, Tổng thống Putin đã trải thảm mới Quốc vương Salman tới thăm Nga, tạo nên một sự kiện lịch sử trong quan hệ giữa hai nước.

Nguồn: baodatviet.vn