''Nhảy việc'' bất hợp pháp tại Nga và hệ lụy

Việc trốn khỏi nơi làm việc hợp pháp (theo giấy phép lao động) của công nhân sẽ khiến người lao động phải đối mặt với nhiều rủi ro về pháp luật, tức là vi phạm luật di trú của nước sở tại, còn với những chủ sử dụng lao động bất hợp pháp thì nguy cơ truy cứu trách nhiệm và mức phạt tiền lớn là rất hiện hữu. 

Mỗi một doanh nghiệp ở Nga khi tuyển dụng người lao động là người nước ngoài cần thực hiện nhiều bước, nhiều thủ tục và tốn kém để xin được hạn ngạch sử dụng lao động nước ngoài tại Nga. 

Đặc biệt, ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19 trên toàn thế giới cũng như tại Nga càng làm cho việc tuyển dụng, giữ lao động thêm khó khăn, gây tác động rất lớn đến hoạt động kinh doanh, sản xuất của các cơ sở vốn đang sử dụng nhân công nước ngoài, trong đó có người lao động Việt Nam.

Một số điểm cần chú ý về tuyển dụng lao động nước ngoài tại Nga 

Hơn một năm qua, vận tải hàng không đình trệ khiến quá trình tuyển dụng và đưa người lao động từ Việt Nam sang LB Nga cũng như đưa người lao động hết hạn hợp đồng về nước đang gặp phải những khó khăn rất lớn.

Trước bối cảnh khan hiếm nhân công nước ngoài, nhiều doanh nghiệp bất chấp pháp luật, lợi dụng tâm lý hám lợi, kém hiểu biết của người lao động đã tổ chức lôi kéo người lao động trốn từ nơi đang làm việc hợp pháp đến các cơ sở không hợp pháp, trong đó có những nơi gọi là xưởng "đen". 

Đây là một vấn đề nhức nhối, khó kiểm soát trong cộng đồng người Việt Nam đã nhiều năm khi công nhân "nhảy việc” do bị lôi kéo, dụ dỗ và lừa gạt.

Việc trốn khỏi nơi làm việc hợp pháp (theo giấy phép lao động) của công nhân sẽ khiến người lao động phải đối mặt với nhiều rủi ro về pháp luật, tức là vi phạm luật di trú của nước sở tại, còn với những chủ sử dụng lao động bất hợp pháp thì nguy cơ truy cứu trách nhiệm và mức phạt tiền lớn là rất hiện hữu.

Có thể dẫn ra một số mức độ vi phạm và mức phạt đối với “nhảy việc”và sử dụng lao động bất hợp pháp như sau:

Nếu một công dân nước ngoài làm việc trong khu vực của người sử dụng lao động mà không có quyền lao động thì hoạt động lao động đó bị coi là bất hợp pháp. Nếu bị phát hiện thì công dân nước ngoài bị phạt từ 5.000-7.000 rúp, đối với pháp nhân mức phạt từ 400 nghìn đến 1 triệu rúp, có thể đình chỉ hoạt động doanh nghiệp từ 14-90 ngày.

- Đối với chủ lao động "đen" (chủ xưởng may, vườn rau bất hợp pháp) có thể bị truy cứu hình sự, quy định tại điều 322.1 bộ luật hình sự Liên bang Nga (УК РФ) về việc tổ chức lưu trú cho người nước ngoài bất hợp pháp, tước quyền tự do đến 5 năm tù giam.

- Các công nhân nước ngoài khi sang LB Nga và làm việc tại Nga cần làm giấy phép lao động (quyền lao động) thì mới được làm việc hợp pháp tại doanh nghiệp, địa phương đã đăng ký xin. Đối với các trường hợp người lao động nước ngoài vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm tại Điều 18 Bộ luật xử lý vi phạm hành chính Liên bang Nga ( КоАП РФ), trục xuất và cấm nhập cảnh vào Liên bang Nga đến 5 năm, bị phạt tiền từ 5000-7000 rúp (đối với Moskva và ngoại ô Moskva).

Người Việt tại Nga hết hạn visa sau 15/3/2020 sẽ ra sao?

Trong thời gian đại dịch từ tháng 3/2020 đến nay, do không có đường bay thường xuyên giữa Nga và Việt Nam, công dân Việt Nam sang Nga làm việc, học tập hay thăm thân bị mắc kẹt hết hạn visa nhưng chưa về được vẫn có thể ở lại hợp pháp tại Nga theo Sắc lệnh của Tổng thống Nga.

Tuy nhiên, việc Chính phủ Nga chính thức thông báo nối lại đường hàng không với nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam (từ ngày 27/1/2021) và sau 90 ngày những công dân nước đó, trong đó có VN hết hạn visa sau ngày 15/3/2020 phải rời khỏi Nga trước ngày 27/4/2021.

Chính vì vậy, hiện có nhiều công dân Việt Nam, trong đó có người lao động sau khi hết hạn hợp đồng lao động đứng trước tình thế phải rời khỏi Nga sớm nhất có thể, tránh nguy cơ vi phạm luật di trú của Nga, và cơ hội quay lại LB Nga trong thời gian sau này.

Đặc biệt hơn, nhiều công nhân bỏ trốn khỏi nơi làm việc (theo hợp đồng chính thức) cần tự giác làm các thủ tục trình diện tại nơi đã làm việc hợp pháp và làm thủ tục về Việt Nam trước ngày 27/4 trước khi chính quyền Nga truy cứu.

Theo thông tin từ các cơ quan tổ chức chuyến bay, do có nhiều chuyến bay được tổ chức giữa tháng Tư vừa qua, nhiều công dân Việt Nam đã về nước, số người có nhu cầu về nước sắp tới không lớn nên từ nay đến hết tháng Tư năm 2021 chuyến bay Matxcova – Đà Nẵng vào ngày 20/4/2021 là duy nhất trực tiếp từ Nga về Việt Nam.

Với những người thuộc diện buộc phải rời khỏi LB Nga trước ngày 27/4/2021 cũng như đang có dự định về Việt Nam thời gian này cần cân nhắc tìm hiểu sớm các thông báo chính thức từ cơ quan đại diện và đơn vị tổ chức chuyến bay trước khi quá muộn, bởi thời gian không có nhiều.

Đức Anh